Sürdürülebilirlik kavramı, 1987 yılında birleşmiş milletler adına çalışan Dünya Çevre ve Kalkınma Komisyonu’nun yayınladığı “Ortak Geleceğimiz” adlı proje ile ortaya atılması ile beraber zaman içerisinde dünya gündeminde yer almaya başlamıştır. Dünyanın doğal kaynakları ne yazık ki sınırsız değildir. Teknoloji gelişirken doğal kaynakların kontrolsüzce kullanılmaması, doğanın kendini yok etmeden teknolojinin gelişimine katkıda bulunması, günlük ihtiyaçlar karşılanırken yaşamın sürdürülebilir kılınması mümkündür.
Dünya nüfusundaki yıllık %1.1’lik artış oranı gıda talep artışını beraberinde getirirken, tüketen toplum ihtiyacını karşılamak adına kullanılan gıda ambalajları da sanayileşme ile beraber çeşitlilik göstermiştir. Canlı yaşamının varlığını kaliteli bir şekilde sürdürebilmesi için doğal kaynakların iyi durumda olması gerekmektedir.
Maalesef ki çok kısa bir süre için kullanılıp atılan gıda ambalajlarının büyük çoğunluğu doğada yüzyıllar boyu kalarak canlı yaşamını tehdit etmektedir. Fakat rekabet ortamının da etkisi ile gıda ambalaj firmaları faaliyetlerini sürdürülebilirlik temelinde gerçekleştirmeye başlamış,
“sürdürülebilirlik” bir kavramdan fazlası haline gelmiştir. Daha az hammadde kullanımı veya geri dönüşümlü hammadde kullanımına gidilmesi önem kazanmıştır. Doğada çözünebilen ambalaj yapıştırıcısı kullanımı, cam şişelerin ağırlığının azaltılması ile camdan tasarruf, bitkisel hammadde kullanımı ile tamamen geri dönüştürülebilir şişe üretimi vb. uygulamalar sürdürülebilir yaşama hizmet ederken gıda ürünlerinin tazeliği ve raf ömrüne de olumlu etki etmektedir.
Peki, biz tüketiciler gıda ambalajı tercih ederken sürdürülebilirliğe hizmet etmesi açısından hangi ambalajları tercih etmemiz gerektiğinin farkında mıyız? Piyasa koşullarında arz talep oranı dolayısı ile tüketici tercihleri, toplum bilinç düzeyi oldukça önemlidir. Gelecek nesillere sürdürülebilir bir yaşam bırakmak adına toplum bireyleri olarak gelin hep beraber doğada kısa sürede zararsız bir şekilde yok olabilen veya geri dönüştürülebilen gıda ambalajlarına bir göz atalım:
Kâğıt Ambalajlar: Biyobozunur kâğıt ambalajlar doğaya atıldığı takdirde aylar içerisinde bozunurken plastik ambalajların bozunması yüzyıllar almaktadır. Kâğıdın hammaddesi ağaçların, sürdürülebilirlik açısından mükemmel bir kaynak oluşturduğu söylenebilir. Ağaçlandırmanın kaynak oluşturmak için sürekliliği çok önemlidir. Ayrıca nefes alabilen bir malzeme olan kâğıt, pek çok gıda için doğal olarak küf önlemeye katkıda bulunur. Üstelik kâğıt ambalajların 7 kez geri dönüştürülebilir olduğunu biliyor muydunuz?
Esnek Ambalajlar: Sürdürülebilirliği ile son yıllarda kullanımı artan esnek ambalajlar, pet ve cam malzemelere göre daha hafif ve esnek olması sayesinde daha az fosil yakıt kullanımı daha az sera gazı emisyonu ve su kullanımı ile sürdürülebilir yaşama katkı sağlar. Hammadde olarak folyo, plastik ve kâğıt gibi esnek malzemeler kullanır. Hammaddeleri içerisinde plastik ve folyo olsa da daha hafif bir malzeme olduğundan daha küçük bir karbon ayak izi oluşturması sebebi ile ağır ve sert malzemelere alternatif olabilir. Genellikle meyve suyu ve süt ambalajı olarak kullanılan ve birçok malzemenin birleşimi ile elde edilen esnek ambalajlar geri dönüşüm prosesinde kompleks aşamalardan geçerek birbirinden ayrılır. Geri kazanılan malzemeler kendi alanlarında yeniden üretime katılarak sürdürülebilir yaşama katkı sağlar.
Cam ambalajlar: Kullanıldıktan sonra yeniden işlenebilen cam malzemeler, hammaddeden üretime kıyasla daha az enerji
gerektirdiğinden kaynak kullanımı açısından oldukça avantajlıdır. Gıda muhafazasında da sağlıklı ve güvenli olan cam ambalajlar, geri dönüşüm tesislerinde yeniden üretime kazandırılmaktadır.
Biyoplastikler: Yenilebilir hammaddeden üretilen ve fosil plastiklerin yerine kullanılabilecek çok iyi bir alternatif olsalar da kullanım alanları, yüksek üretim maliyetinin düşürülmesi, hammadde tedariki ve günümüz teknolojik alt yapısına uyarlanması hala bilim insanları tarafından araştırma konusudur.
Geri dönüştürülebilen birçok ambalaj seçeneği mevcutken asıl sorun geri dönüştürme kültürünün toplumda yeteri kadar yer edinememesidir. Toplum bireyleri olarak bu sorumluluğun farkında olmalı az çok demeden atıklarımızı ayrıştırmalı, sürdürülebilir yaşamı alışkanlık haline getirerek sonraki nesillere tertemiz bir doğayı, yenilenebilir kaynaklar ve sürdürülebilir çevre bilincini miras bırakmayı hedef haline getirmeliyiz.
